Việc sử dụng thuốc trừ sâu đúng cách đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ mùa màng và sức khỏe con người. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn lúng túng khi tìm hiểu cách phun thuốc trừ sâu sao cho hiệu quả, an toàn và tiết kiệm chi phí. Đây là vấn đề quan trọng không chỉ đối với nông dân mà còn với các tổ chức sản xuất nông nghiệp quy mô lớn. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết từ kỹ thuật đến các yếu tố ảnh hưởng nhằm giúp người làm nông có thể chủ động áp dụng đúng cách phun thuốc trừ sâu, hạn chế tối đa rủi ro trong quá trình sử dụng và đảm bảo hiệu quả phòng trừ dịch hại trên cây trồng.
Tại sao cần chú trọng đến cách phun thuốc trừ sâu đúng kỹ thuật?
Phun thuốc trừ sâu là một trong những công đoạn quan trọng trong quy trình canh tác nông nghiệp nhằm bảo vệ cây trồng khỏi sâu bệnh. Tuy nhiên, nếu không thực hiện đúng kỹ thuật, việc phun thuốc không chỉ làm giảm hiệu quả diệt trừ sâu bệnh mà còn gây hại đến cây trồng, môi trường và chính người sử dụng.
Một số hệ quả tiêu cực khi phun thuốc sai cách có thể kể đến như: dư lượng thuốc trên nông sản vượt mức cho phép, gây ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính cho người tiêu dùng; phát sinh hiện tượng kháng thuốc ở sâu bệnh; ô nhiễm nguồn nước và đất; ảnh hưởng đến hệ sinh thái, đặc biệt là các loài thiên địch và côn trùng có ích. Do đó, hiểu rõ và áp dụng đúng cách phun thuốc trừ sâu sẽ góp phần nâng cao năng suất cây trồng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hướng đến nền nông nghiệp bền vững.
Thêm vào đó, trong bối cảnh nhiều quốc gia ngày càng siết chặt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, việc áp dụng đúng quy trình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là yêu cầu bắt buộc để nông sản có thể tiếp cận thị trường xuất khẩu. Chính vì vậy, nhà nông không thể xem nhẹ vai trò của kỹ thuật phun thuốc trong toàn bộ hệ thống sản xuất nông nghiệp hiện đại.
Bạn đọc tham khảo thêm: Cách trồng cây vải đạt năng suất cao và hạn chế sâu bệnh
Chuẩn bị trước khi phun thuốc: Yếu tố then chốt đảm bảo hiệu quả
Trước khi tiến hành phun thuốc, cần chuẩn bị kỹ lưỡng cả về vật tư, thiết bị lẫn điều kiện ngoại cảnh để đảm bảo hiệu quả sử dụng thuốc trừ sâu đạt mức tối ưu.
Kiểm tra và chuẩn bị thiết bị phun
Việc sử dụng thiết bị phun phù hợp giúp phân bổ thuốc đều và chính xác, giảm thiểu thất thoát. Một số bước cần thực hiện gồm:
- Vệ sinh bình phun kỹ lưỡng, đặc biệt là vòi phun, để tránh hiện tượng tắc nghẽn.
- Kiểm tra các bộ phận như bơm, cần phun, dây dẫn, gioăng cao su… đảm bảo không rò rỉ, hư hỏng.
- Điều chỉnh áp lực phun phù hợp với loại cây trồng và dạng thuốc sử dụng (bụi, bột, dung dịch).
- Đối với bình phun động cơ, cần kiểm tra nhiên liệu, dầu bôi trơn và bộ lọc không khí.
Ngoài ra, việc lựa chọn loại vòi phun đúng sẽ ảnh hưởng đến dạng tia thuốc (phun sương, phun tia thẳng, phun tỏa đều…) và độ phủ của thuốc trên bề mặt cây trồng.
Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc và chuẩn bị dung dịch
Trước khi pha thuốc, người dùng cần đọc kỹ hướng dẫn trên bao bì để nắm rõ liều lượng, cách pha và các biện pháp an toàn. Những lưu ý quan trọng bao gồm:
- Sử dụng đúng nồng độ được khuyến cáo, tuyệt đối không pha đặc hơn để “tăng hiệu quả” vì điều này có thể gây cháy lá hoặc tồn dư thuốc vượt mức cho phép.
- Không pha chung các loại thuốc nếu không có hướng dẫn cụ thể vì dễ xảy ra phản ứng hóa học, mất tác dụng hoặc tạo chất độc mới.
- Dùng nước sạch, không lẫn tạp chất hoặc phèn để pha thuốc.
- Mang đầy đủ đồ bảo hộ như găng tay, khẩu trang, kính, quần áo dài tay khi tiếp xúc với thuốc.
Bên cạnh đó, cần chuẩn bị khu vực pha thuốc ở nơi thông thoáng, tránh gió mạnh, xa nguồn nước sinh hoạt và không để trẻ em hoặc động vật đến gần.
Thời điểm và điều kiện phun thuốc lý tưởng
Thời điểm và điều kiện thời tiết có tác động trực tiếp đến hiệu quả cũng như độ an toàn khi áp dụng cách phun thuốc trừ sâu. Chọn thời điểm không phù hợp sẽ làm giảm khả năng bám dính của thuốc hoặc gây độc cho cây trồng.
Lựa chọn thời điểm phun thuốc trong ngày
Thông thường, thời gian phun thuốc hiệu quả nhất là vào buổi sáng sớm (trước 9h) hoặc chiều mát (sau 16h). Lý do là:
- Khi đó, nhiệt độ và ánh nắng mặt trời không quá gay gắt, giảm nguy cơ bay hơi và phân hủy thuốc nhanh.
- Gió nhẹ giúp thuốc bám đều lên bề mặt lá mà không bị gió thổi bay sang khu vực lân cận.
- Độ ẩm không khí cao vào sáng sớm cũng hỗ trợ thuốc thẩm thấu tốt hơn vào mô cây.
Tuyệt đối tránh phun thuốc khi trời mưa hoặc ngay trước khi có mưa vì nước sẽ rửa trôi thuốc, làm mất tác dụng và gây lãng phí. Cũng không nên phun vào giữa trưa hoặc khi gió mạnh để hạn chế phát tán thuốc ra môi trường và ảnh hưởng đến người xung quanh.
Chọn thời điểm theo giai đoạn sinh trưởng và mức độ sâu bệnh
Hiệu quả diệt trừ sâu bệnh sẽ cao nhất nếu phun thuốc đúng vào thời điểm sâu bệnh đang trong giai đoạn nhạy cảm, thường là khi còn nhỏ tuổi hoặc mới phát sinh ổ dịch. Việc phun thuốc muộn, khi sâu đã trưởng thành hoặc lây lan diện rộng, không chỉ tốn nhiều thuốc hơn mà còn khó đạt hiệu quả mong muốn.
Ngoài ra, nên căn cứ vào giai đoạn sinh trưởng của cây trồng để quyết định có nên phun hay không. Ví dụ, hạn chế phun thuốc giai đoạn ra hoa để tránh ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn, đặc biệt đối với các loài cây ăn quả.
Bạn đọc tham khảo thêm: Cách trồng táo Đài Loan đúng kỹ thuật, hiệu quả cao
Xử lý sau phun thuốc và bảo vệ môi trường
Sau khi thực hiện đúng cách phun thuốc trừ sâu, bước tiếp theo cũng không kém phần quan trọng là xử lý dư lượng và bảo vệ môi trường xung quanh. Việc này giúp giảm thiểu tác hại đối với hệ sinh thái, nguồn nước và sức khỏe con người. Trước tiên, sau khi phun xong, hãy đảm bảo khu vực phun thông thoáng, không có người, gia súc nhỏ, chim, ong hay các loài thiên địch gần đó. Việc này giúp tránh việc thuốc còn tồn đọng gây ảnh hưởng không mong muốn.
Tiếp theo, huy động ý thức thu gom và tiêu hủy bình phun, dụng cụ đã sử dụng an toàn. Bình phun sau khi vệ sinh cần tránh đổ nước rửa trực tiếp ra ruộng hay ao, vì có thể làm ô nhiễm nguồn nước. Cũng nên phân loại và xử lý bao bì thuốc theo quy định: không đốt, không làm nơi chứa nước sinh hoạt. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro tồn dư hóa chất.
Cuối cùng, cần theo dõi cây trồng sau phun, kiểm tra dấu hiệu hồi phục, tình trạng sâu bệnh và phần diện tích còn bị ảnh hưởng. Đồng thời, nên lưu lại nhật ký phun: thời gian, loại thuốc, liều lượng, điều kiện thời tiết. Việc này hỗ trợ đánh giá hiệu quả và điều chỉnh cho lần phun sau.
Kiểm soát và đánh giá hiệu quả sau phun
Việc thực hiện tốt cách phun thuốc trừ sâu chưa đảm bảo toàn bộ nếu không có giai đoạn kiểm soát – đánh giá sau phun. Đây là bước cần thiết để thấy rõ tác động, hiệu quả thật sự và điều chỉnh phù hợp cho các vụ tiếp theo. Đầu tiên, khoảng 24‑48 giờ sau khi phun, cần kiểm tra trực tiếp tình trạng cây trồng: quan sát bề mặt lá, thân, hoa và quả để phát hiện rõ dấu hiệu của sâu bệnh còn sống hoặc mới xuất hiện. Nếu thấy sâu vẫn còn hoạt động mạnh hoặc mức độ tổn thương không giảm đáng kể, có thể xem xét phun bổ sung theo khuyến cáo kỹ thuật.
Thứ hai, so sánh hiệu quả phun bằng cách quan sát mô hình cây phun thuốc và cây không phun (đối chứng nếu có), để xác định rõ độ giảm sâu cũng như giảm thiểu tổn thất do sâu bệnh. Việc này cung cấp dữ liệu đánh giá khách quan. Cuối cùng, tổng hợp các thông số: lượng thuốc đã dùng, chi phí nhân công, diện tích phun, năng suất cây trồng sau phun và mức độ tổn hao. Từ đó, nhà nông hoặc doanh nghiệp có thể tối ưu hóa chu trình phun cho những vụ mùa tiếp theo và cải thiện chi phí – hiệu quả.
Những sai lầm thường gặp khi phun thuốc và cách khắc phục
Mặc dù nhiều người nắm rõ lý thuyết về cách phun thuốc trừ sâu, nhưng trên thực tế vẫn xảy ra nhiều sai sót mang lại hiệu quả thấp hoặc gây nguy hiểm. Một sai lầm phổ biến là phun thuốc vào thời điểm không thích hợp — như giữa trưa nắng gắt, gió mạnh, hoặc trước khi có mưa. Những điều kiện này khiến thuốc bay hơi nhanh, bị rửa trôi hoặc phân tán không đều, dẫn tới hiệu quả thấp. Cách khắc phục: luôn theo dõi dự báo thời tiết, chọn lúc nắng dịu và gió nhẹ, ưu tiên sáng sớm hoặc chiều muộn.
Một sai sót khác là pha thuốc sai liều lượng hoặc tự động phối trộn nhiều loại thuốc mà không có hướng dẫn rõ ràng. Việc này không chỉ làm giảm hiệu quả mà còn có thể gây kích ứng cây trồng, hoặc tạo ra chất gây hại môi trường. Khắc phục bằng cách luôn đọc kỹ nhãn thuốc, chỉ pha theo tỷ lệ khuyến nghị và tránh phối trộn nếu không được phép.
Cuối cùng, bỏ qua việc vệ sinh thiết bị và cách ly khu vực phun là lỗi khá thường gặp. Bình phun bị tắc vòi hoặc áp lực không đúng sẽ khiến phân bố thuốc không đều, gây lãng phí và mất hiệu quả. Phòng tránh bằng cách thực hiện bảo dưỡng thiết bị định kỳ: vệ sinh vòi phun, kiểm tra gioăng cao su, đảm bảo áp lực phù hợp và thay bộ lọc nếu cần.
Thông tin liên hệ Công ty TNHH Nông nghiệp Ecotech:
- Website: https://nongnghiepecotech.com/
- Hotline: 034 922 74 99
- Địa chỉ: Số 46, đường Thành Trung, TT. Trâu Quỳ, Gia Lâm, Hà Nội
