Azoxystrobin là một hoạt chất thuốc trừ bệnh thuộc nhóm strobilurin, được sử dụng rộng rãi trong nông nghiệp nhờ khả năng kiểm soát hiệu quả nhiều loại nấm gây hại trên cây trồng. Với cơ chế tác động ngăn chặn sự hô hấp của tế bào nấm, azoxystrobin không chỉ giúp phòng và trị bệnh mà còn góp phần kích thích cây sinh trưởng, nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết đặc điểm, cách sử dụng an toàn và hiệu quả của azoxystrobin trong thực tiễn canh tác hiện nay, giúp nhà nông hiểu rõ hơn về loại hoạt chất này để ứng dụng đúng cách, đúng thời điểm.
Tổng quan về hoạt chất Azoxystrobin
Azoxystrobin là một hoạt chất thuốc trừ nấm thuộc nhóm strobilurin, được phát triển và ứng dụng phổ biến trong ngành nông nghiệp hiện đại. Đây là hoạt chất bán tổng hợp có nguồn gốc từ các hợp chất tự nhiên được tìm thấy trong nấm gỗ. Điểm nổi bật của azoxystrobin là phổ tác động rộng, hiệu quả cao và khả năng kiểm soát nhiều loại nấm gây bệnh trên các loại cây trồng khác nhau.
Cơ chế hoạt động của azoxystrobin dựa trên việc ức chế chuỗi hô hấp của nấm tại phức hợp III trong ty thể. Khi bị ức chế, nấm không thể sản sinh năng lượng ATP – yếu tố sống còn cho quá trình sinh trưởng và phát triển. Từ đó, azoxystrobin không chỉ tiêu diệt nấm đang phát triển mà còn ngăn ngừa sự lây lan của bào tử. Khả năng lưu dẫn mạnh trong cây cũng là một ưu điểm, giúp hoạt chất di chuyển khắp các mô, bảo vệ cây toàn diện từ bên trong.
Ngoài tác dụng trừ bệnh, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng azoxystrobin còn có tác dụng tích cực đến sinh lý cây trồng như tăng cường quang hợp, tăng khả năng chống chịu stress, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Nhờ vào các đặc tính trên, azoxystrobin được đánh giá là một trong những hoạt chất quan trọng trong chương trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) hiện nay.
Ứng dụng của Azoxystrobin trong phòng trừ bệnh hại cây trồng
Azoxystrobin được sử dụng rộng rãi trên nhiều loại cây trồng, từ lúa, ngô, đậu tương, đến rau màu, cây ăn quả và cây công nghiệp. Với phổ tác động rộng, hoạt chất này có khả năng kiểm soát hiệu quả nhiều bệnh do nấm như đạo ôn, phấn trắng, rỉ sắt, thán thư, mốc sương, sương mai, đốm lá,…
Trên cây lúa, azoxystrobin thường được sử dụng để phòng và trị bệnh đạo ôn lá, đạo ôn cổ bông – hai loại bệnh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng gạo. Trên rau màu và cây ăn quả, hoạt chất này giúp khống chế bệnh sương mai, mốc sương, đốm vòng, làm giảm tỷ lệ quả hỏng và tăng khả năng bảo quản sau thu hoạch.
Một số ưu điểm trong ứng dụng azoxystrobin bao gồm:
- Tác động phòng và trị đồng thời: giúp kiểm soát bệnh ngay cả khi chưa xuất hiện triệu chứng rõ ràng.
- Hiệu lực kéo dài: nhờ khả năng bám dính tốt và lưu dẫn mạnh.
- Phù hợp với IPM: ít ảnh hưởng đến thiên địch và côn trùng có ích.
Sự linh hoạt trong phối trộn và tương thích với nhiều hoạt chất khác cũng giúp azoxystrobin trở thành lựa chọn ưu tiên trong các chương trình phòng trừ bệnh hại tổng hợp.
Lợi ích khi sử dụng Azoxystrobin
Việc sử dụng azoxystrobin không chỉ mang lại hiệu quả kiểm soát bệnh cao mà còn góp phần cải thiện nhiều yếu tố liên quan đến sức khỏe và năng suất cây trồng. Những lợi ích nổi bật bao gồm:
Tăng hiệu quả sinh lý cây trồng
Không giống như nhiều hoạt chất trừ nấm khác chỉ có tác dụng diệt bệnh, azoxystrobin còn được ghi nhận về khả năng cải thiện các quá trình sinh lý thực vật. Cây trồng sau khi được xử lý bằng azoxystrobin có thể:
- Tăng cường khả năng quang hợp và chuyển hóa dinh dưỡng.
- Cải thiện hệ thống rễ, giúp hấp thu nước và khoáng tốt hơn.
- Tăng sức đề kháng với điều kiện bất lợi như hạn hán, nhiệt độ cao, hoặc úng nước.
Các lợi ích sinh lý này đặc biệt quan trọng trong điều kiện sản xuất nông nghiệp hiện đại, nơi cây trồng thường chịu tác động của nhiều yếu tố môi trường và áp lực bệnh hại.
Cải thiện năng suất và chất lượng nông sản
Nhiều kết quả nghiên cứu và thực nghiệm đồng ruộng đã chỉ ra rằng, sử dụng azoxystrobin giúp cây trồng tăng năng suất từ 5–20% tùy loại cây và điều kiện canh tác. Không những thế, chất lượng nông sản cũng được cải thiện rõ rệt:
- Quả to, đều màu, ít sâu bệnh.
- Tăng hàm lượng đường, vitamin, và các dưỡng chất quan trọng.
- Kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch.
Đây là những yếu tố then chốt giúp nông dân tăng giá trị sản phẩm và mở rộng cơ hội tiêu thụ, đặc biệt trong các thị trường nông sản chất lượng cao hoặc xuất khẩu.
Sản phẩm Trị nấm Eco 46 đặc trị nấm hồng, rỉ sắt, xỉ mủ, thối rễ, thối nhũn, thán thư, vàng lá, phấn trắng, đạo ôn, khô vằn, lem lép hạt, ghẻ sẹo, đốm – thối quả…
Hướng dẫn sử dụng và liều lượng phù hợp với Azoxystrobin
Khi nào nên sử dụng và liều lượng khuyến nghị
Việc áp dụng Azoxystrobin đúng thời điểm và liều lượng là yếu tố quyết định để đạt hiệu quả tối ưu và tránh lãng phí. Nên sử dụng khi điều kiện môi trường thuận lợi cho bệnh nấm phát triển như độ ẩm cao, khí hậu ấm, hoặc khi cây trồng đang trong giai đoạn sinh trưởng mạnh với bộ lá dày. Nghiên cứu chỉ rõ hoạt chất này có hiệu quả nhất khi phun trước khi bệnh xuất hiện rộng rãi hoặc ngay khi phát hiện triệu chứng ban đầu.
Liều lượng sử dụng phụ thuộc vào loại cây trồng, thời kỳ phát triển và mức độ bệnh hại. Ví dụ, đối với cây ăn quả hoặc nho, người sản xuất thường dùng 75–100 mL/100 L nước và phun cách nhau 14–28 ngày. Trên cây trồng củ, như khoai tây, có thể áp dụng liều 300–400 mL/ha – tùy theo mức độ tán cây và điều kiện khí hậu.
Để đạt hiệu quả cao và tránh kháng thuốc, không nên sử dụng azoxystrobin liên tiếp nhiều lần. Nhiều hướng dẫn ghi rõ: không dùng hơn 2 lần liên tiếp và tổng số lần/phòng trừ trong một mùa vụ nên giới hạn.
Cách phối trộn và lập chương trình phun hiệu quả
Một trong những điểm nổi bật khi sử dụng azoxystrobin là khả năng phối trộn với các thuốc trừ nấm khác và linh hoạt trong lập lịch phun trong hệ thống quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Việc phối trộn giúp mở rộng phổ kiểm soát bệnh và giảm rủi ro kháng thuốc. Theo phân loại của Fungicide Resistance Action Committee (FRAC), azoxystrobin thuộc nhóm QoI (Group 11) và cần được luân phiên hoặc phối hợp với các nhóm khác như triazole hoặc thuốc đa điểm để duy trì hiệu lực lâu dài.
Khi lập chương trình phun:
- Bắt đầu với một thuốc trừ nấm có cơ chế khác trước khi sử dụng azoxystrobin để tránh dùng “khởi đầu” bằng hoạt chất này.
- Sau khi phun azoxystrobin, tiếp tục sử dụng ít nhất một lần thuốc khác trước khi dùng lại azoxystrobin.
- Điều chỉnh thời gian phun dựa trên tình hình bệnh, điều kiện thời tiết và loại cây trồng; nếu thời tiết ẩm, nên rút ngắn khoảng cách giữa các lần phun.
Khi áp dụng đúng theo lịch luân phiên và phối trộn phù hợp, nông dân có thể tối ưu hóa tác dụng của azoxystrobin đồng thời kéo dài thời gian hiệu quả kiểm soát bệnh.
An toàn, môi trường và quản lý kháng thuốc
Yêu cầu về an toàn sử dụng và bảo vệ môi trường
Mặc dù azoxystrobin có độ độc thấp đối với động vật có vú, nhưng việc sử dụng vẫn phải tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn và bảo vệ môi trường. Theo thông tin đăng tải, azoxystrobin có LD₅₀ qua đường uống cho chuột > 5000 mg/kg, nhưng vẫn có thể gây kích ứng da và mắt. Khi phun nên sử dụng trang bị bảo hộ như găng tay, kính và đảm bảo không tiếp xúc trực tiếp với thuốc khi còn ướt. Bên cạnh đó, không phun khi thời tiết có mưa dự báo hoặc có gió mạnh để tránh thuốc trôi, bay đi và gây ảnh hưởng tới môi trường xung quanh.
Về môi trường, azoxystrobin được ghi nhận có tiềm năng nguy hại tới sinh vật nước như tôm, cá và các loài sinh vật đáy. Vì vậy, khi sử dụng gần khu vực ao hồ, kênh rạch hoặc nơi có nước chảy, cần đảm bảo không để thuốc bị rửa trôi ra ngoài hoặc sử dụng vào giai đoạn nguy cơ trôi cao. Thêm vào đó, tuân thủ giới hạn số lần phun và liều lượng không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn kéo dài hiệu quả của hoạt chất.
Quản lý kháng thuốc – yếu tố then chốt trong sử dụng lâu dài
Việc sử dụng lặp lại hoạt chất với cùng cơ chế tác động sẽ tạo điều kiện cho nấm phát triển chủng kháng thuốc, làm mất hiệu lực của sản phẩm. Azoxystrobin thuộc nhóm QoI với cơ chế ức chế hô hấp ty thể, nhóm kháng thuốc có khả năng xuất hiện nếu không quản lý cẩn thận.
Một số biện pháp quản lý kháng thuốc nên thực hiện bao gồm:
- Không dùng azoxystrobin liên tiếp hoặc quá nhiều lần một mùa vụ.
- Luân phiên hoặc phối trộn với thuốc trừ nấm có cơ chế khác (ví dụ nhóm triazole, thuốc đa điểm) để ngăn ngừa chủng kháng.
- Tuân thủ nghiêm khuyến nghị của nhãn thuốc, bao gồm liều lượng, khoảng cách giữa các lần phun và số lần tối đa cho phép mỗi mùa.
- Theo dõi và ghi chép tình hình bệnh hại, phản ứng của cây trồng để phát hiện sớm dấu hiệu thuốc giảm hiệu quả và điều chỉnh kịp thời.
Việc thực hiện đầy đủ quản lý kháng thuốc không chỉ bảo vệ hiệu lực của azoxystrobin mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho nông dân khi tránh được thất thoát năng suất và chi phí điều trị phụ trội
Azoxystrobin là một trong những hoạt chất thuốc trừ nấm quan trọng nhất hiện nay nhờ khả năng kiểm soát phổ bệnh rộng, cơ chế tác động mạnh và tính an toàn tương đối cao cho cây trồng. Việc ứng dụng azoxystrobin không chỉ giúp nông dân phòng và trị hiệu quả nhiều loại nấm gây hại như đạo ôn, phấn trắng, thán thư, rỉ sắt hay đốm lá, mà còn góp phần nâng cao năng suất và chất lượng nông sản. Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả và hạn chế nguy cơ kháng thuốc, người dùng cần tuân thủ nguyên tắc luân phiên hoạt chất, dùng đúng liều – đúng thời điểm và kết hợp các biện pháp canh tác bền vững.
Thông tin liên hệ Công ty TNHH Nông nghiệp Ecotech:
- Website: https://nongnghiepecotech.com/
- Hotline: 034 922 74 99
- Địa chỉ: Số 46, đường Thành Trung, TT. Trâu Quỳ, Gia Lâm, Hà Nội
