Nấm trái sầu riêng là hiện tượng đang khiến nhiều nhà vườn trồng sầu riêng tại Việt Nam phải đối mặt với rủi ro mất mùa, giảm sản lượng và ảnh hưởng lớn đến chất lượng trái. Khi điều kiện thời tiết ẩm ướt kéo dài hoặc kỹ thuật chăm sóc chưa phù hợp, các loại nấm bệnh như Phytophthora, nấm mốc đen, nấm hồng… dễ dàng tấn công và làm thối trái từ trong ra ngoài. Việc phát hiện sớm và có giải pháp xử lý kịp thời là yếu tố then chốt giúp vườn sầu riêng tránh thiệt hại nặng nề. Trong bài viết dưới đây, Ecotech sẽ cung cấp những kiến thức chuyên sâu về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và biện pháp phòng trừ hiệu quả nhằm giúp bà con kiểm soát tốt vấn đề này.
Nguyên nhân gây ra nấm trái sầu riêng và các điều kiện thuận lợi
Nấm trái sầu riêng là hệ quả của sự kết hợp giữa các yếu tố sinh học, môi trường và kỹ thuật canh tác. Trong điều kiện thuận lợi, các loại nấm bệnh có thể phát triển nhanh chóng, xâm nhập vào cuống và vỏ trái, gây thối trái từ từ hoặc nghiêm trọng hơn là rụng trái hàng loạt. Nguyên nhân chủ yếu bao gồm:
- Độ ẩm cao và mưa kéo dài: Đây là điều kiện lý tưởng cho các loại nấm như Phytophthora palmivora phát triển mạnh. Ẩm độ không khí và đất tăng cao, đặc biệt trong giai đoạn cây ra hoa, đậu trái và chuẩn bị thu hoạch, tạo điều kiện để bào tử nấm dễ dàng lây lan và bám vào bề mặt trái.
- Tán cây rậm rạp, thiếu thoáng khí: Việc tỉa cành không hợp lý khiến vườn cây bị che phủ quá mức, ánh sáng không lọt vào trong tán dẫn đến tình trạng tích tụ hơi ẩm. Điều này khiến nấm bệnh tồn tại lâu hơn và lan rộng nhanh chóng.
- Kỹ thuật chăm sóc chưa phù hợp: Tưới nước quá nhiều, không thoát nước kịp thời trong mùa mưa hoặc bón phân không cân đối, đặc biệt là lạm dụng phân đạm, làm cây yếu và giảm sức đề kháng với nấm bệnh.
Ngoài ra, việc không xử lý vết thương trên cây đúng cách, chẳng hạn như sau khi tỉa cành, tạo điều kiện để vi sinh vật và nấm xâm nhập qua các vết cắt, từ đó tấn công vào quả thông qua hệ thống mạch dẫn.
Các loại nấm thường gặp gây hại trái sầu riêng
Hiện nay có ba nhóm nấm chính được ghi nhận là tác nhân trực tiếp gây ra hiện tượng nấm trái sầu riêng. Mỗi loại có đặc điểm sinh học và cách gây hại khác nhau, đòi hỏi phải nhận biết chính xác để có hướng xử lý hiệu quả.
Nấm Phytophthora palmivora
Đây là loại nấm phổ biến và nguy hiểm nhất gây nên bệnh thối trái sầu riêng. Nấm phát triển mạnh trong điều kiện ẩm độ cao, nhất là sau những cơn mưa dài ngày hoặc trong vườn có độ thoát nước kém.
- Triệu chứng: Vết bệnh bắt đầu từ cuống hoặc thân trái, có màu nâu sẫm, lan nhanh ra toàn bộ quả. Trái bị thối nước, mềm, có mùi hôi và thường rụng sớm.
- Tốc độ phát bệnh nhanh, có thể làm hỏng hoàn toàn trái chỉ trong vài ngày nếu không xử lý kịp thời.
Nấm mốc đen (Aspergillus niger, Cladosporium spp.)
Nhóm nấm này thường tấn công phần vỏ trái, đặc biệt là khi quả có vết trầy xước hoặc bị côn trùng chích hút.
- Triệu chứng: Xuất hiện lớp mốc đen hoặc xám đen bao phủ trên bề mặt trái. Dù không làm thối toàn bộ trái như Phytophthora, nhưng làm mất thẩm mỹ và chất lượng thương phẩm của trái.
- Đặc biệt phổ biến trong môi trường vườn thiếu thông thoáng và chăm sóc chưa kỹ.
Nấm hồng (Corticium salmonicolor)
Tuy không phổ biến bằng hai loại trên, nhưng nấm hồng lại có thể lan rộng trong điều kiện cây sầu riêng bị suy yếu hoặc sinh trưởng không ổn định.
- Triệu chứng: Các đốm hồng hoặc đỏ xuất hiện trên cành mang trái, làm suy yếu mạch dẫn và khiến trái dễ bị thối cuống hoặc rụng sớm.
- Nấm này thường phát triển vào mùa mưa hoặc ở những vườn lâu năm, ít được cải tạo.
Việc nhận diện đúng loại nấm là yếu tố quyết định trong việc chọn đúng biện pháp xử lý và phòng trừ hiệu quả cho từng tình huống thực tế.
Dấu hiệu nhận biết sớm nấm trái sầu riêng
Phát hiện sớm các biểu hiện bất thường của trái sầu riêng là bước quan trọng để kiểm soát bệnh kịp thời, giảm thiểu thiệt hại. Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:
- Xuất hiện các vết thâm, nâu hoặc đen tại cuống hoặc thân trái, có thể kèm theo mùi hôi nhẹ nếu do nấm gây thối.
- Vỏ trái bị mềm, ẩm hoặc nhũn nhẹ tại một số điểm, khi ấn tay vào cảm giác lõm và có nước rỉ ra.
- Trái bị rụng sớm, chưa đến thời điểm thu hoạch; thường những trái nhiễm nấm sẽ rụng hàng loạt sau vài ngày mưa lớn.
- Trên vỏ trái có thể thấy mốc trắng, đen hoặc hồng, tùy thuộc vào loại nấm gây bệnh.
- Cuống trái chuyển màu, dễ gãy hoặc teo tóp, thường là dấu hiệu nấm đã xâm nhập vào hệ thống mạch dẫn.
Người trồng cần thường xuyên kiểm tra vườn, nhất là sau mưa hoặc vào giai đoạn cây mang trái, để kịp thời loại bỏ trái nhiễm bệnh và áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp.
Biện pháp phòng ngừa và quản lý hiệu quả nấm trái sầu riêng
Thiết lập hệ thống thoát nước và thông gió vườn
Một trong những điều kiện thuận lợi để nấm gây hại là môi trường độ ẩm cao và vườn cây thiếu thông thoáng. Do đó, việc thiết kế thoát nước tốt và tỉa cành tạo tán là rất quan trọng. Cần đảm bảo:
- Rãnh thoát nước quanh gốc cây phải sâu và rộng đủ để nước mưa không đọng lại, đặc biệt sau mưa lớn hoặc trong mùa ẩm.
- Tỉa các cành già, thấp, che lối thông gió giữa các hàng cây nhằm tăng ánh sáng và giảm ẩm trong tán.
- Trồng cây cách nhau với khoảng cách phù hợp để không bị che phủ quá dày, giúp không khí lưu thông tốt hơn.
Khi vườn cây có môi trường thông thoáng, mầm mống nấm có ít cơ hội phát triển và lây lan — từ đó giảm nguy cơ xuất hiện “nấm trái sầu riêng”.
Sử dụng phân bón và chăm sóc cây hợp lý
Việc chăm sóc cây sầu riêng đúng kỹ thuật sẽ nâng cao sức đề kháng của cây; từ đó giảm nguy cơ bị nấm tấn công. Gợi ý như sau:
- Không nên lạm dụng phân đạm quá nhiều, đặc biệt trước và sau mùa mưa vì cây sẽ phát triển tán non yếu, dễ bị nấm xâm nhập. Thay vào đó, nên cân đối phân N-P-K và bổ sung vi lượng như Bo và Mg giúp trái săn chắc hơn.
- Sau khi tỉa cành hoặc làm vườn có vết thương, nên bôi thuốc sát trùng và che phủ vết để ngăn chặn vi sinh vật xâm nhập.
- Thực hiện luân canh hoặc xen cây trồng phụ quanh vườn giúp cải tạo đất, tăng đa dạng vi sinh vật đất và giảm áp lực bệnh hại.
Những biện pháp chăm sóc này góp phần giảm tỷ lệ xuất hiện “nấm trái sầu riêng” và nâng cao chất lượng trái cuối vụ.
Xử lý khi cây bị nhiễm và triệt để loại bỏ nguồn bệnh
Khi phát hiện dấu hiệu bệnh, việc xử lý kịp thời sẽ giúp ngăn chặn lây lan nhanh chóng. Các bước xử lý như sau:
- Nhẹ nhàng thu hoạch và loại bỏ trái bị nhiễm, không để nằm lại dưới tán vì sẽ là nguồn lây cho các trái lân cận.
- Phun hoặc tưới thuốc chống nấm theo khuyến cáo chuyên môn — tùy loại nấm cần chọn nhóm thuốc phù hợp, luân phiên để tránh kháng thuốc.
- Kiểm tra và khử trùng dụng cụ phun thuốc, dao cắt, găng tay sau mỗi lần sử dụng để tránh lây lan bệnh sang các khu vực lành.
- Ghi chép và theo dõi định kỳ vị trí bị bệnh — nếu xuất hiện tái diễn nhiều năm cần xem xét cải tạo đất, thay thế cây hoặc ứng dụng biện pháp sinh học.
Nhờ vậy mà vườn trồng sầu riêng của quý bà con có thể kiểm soát tốt hơn tình trạng “nấm trái sầu riêng” và giảm thiệt hại hiệu quả.
Nếu quý bà con có nhu cầu tìm hiểu chi tiết hơn về việc lựa chọn phân bón, thuốc nấm hay cách vệ sinh vườn chuyên sâu, xin hãy cho chúng tôi biết để chúng tôi hỗ trợ sâu hơn.
Thông tin liên hệ Công ty TNHH Nông nghiệp Ecotech:
- Website: https://nongnghiepecotech.com/
- Hotline: 034 922 74 99
- Địa chỉ: Số 46, đường Thành Trung, TT. Trâu Quỳ, Gia Lâm, Hà Nội
